De Donkere Kamer van Damokles van Willem Frederik Hermans

Mijn boek voor de derde periode is De Donkere Kamer van Damokles. Dit boek kregen wij toen Piet Calis bij ons op school langskwam om ons het een en ander te vertellen. Hij heeft ons veel verteld over dit boek, en aangezien wij dit gratis mee naar huis mochten meenemen, besloot ik het te lezen voor Nederlands.

De schrijver van het boek is Willem Frederik Hermans. Meer informatie over deze man vind je hier.

Een link naar een goede samenvatting van het boek vind je hier.
En hier en hier vind je recensies over dit boek.

Eerst ga ik me vooral richten op de centrale personages uit het boek.

Henri Osewoudt:
Henri Osewoudt is de zoon van een sigarenwinkelier uit Voorschoten. Als hij nog heel jong is, vermoordt zijn moeder zijn vader. Zijn moeder wordt in een inrichting geplaatst en Henri moet bij zijn oom Bart Nauta in Amsterdam gaan wonen. Dit heeft een ongelooflijke impact gehad op de jonge Henri. Misschien is dit, buiten de psychische erfenis van zijn moeder, de reden waarom hij zich Dorbeck misschien wel verbeeld heeft. Op de middelbare school heeft hij geen vrienden, het lijkt zelfs alsof hij in zijn eigen wereld leeft en zich isoleert van de rest. In deze periode van zijn leven ontdekt hij wat seks is en hij bedrijft dan ook regelmatig de liefde met zijn 7 jaar oudere nicht Ria, met wie hij later trouwt.

Hij is lelijk, smal en klein, heeft de stem van een vrouw en geen baardgroei. Als kind deed hij aan judo om te bewijzen dat hij toch wel stoer was, hierdoor zijn zijn voeten vergroeid.Henri Osewoudt wordt afgekeurd voor de militaire dienst, zijn dubbelganger Dorbeck, die precies even lang is, is wel goedgekeurd voor de militaire dienst.

Osewoudt kijkt heel erg op tegen deze Dorbeck, hij ziet hem als het gelukte exemplaar van de twee. Hij heeft echter nooit geweten dat hij het mislukte exemplaar was totdat hij Dorbeck ontmoette, toen realiseerde hij zich dit pas.Tijdens zijn rol als verzetsheld gebruikt hij 2 andere namen, Filip van Druten en Melgers.

In diezelfde periode krijgt hij een relatie met Marianne Sondaar, een ondergedoken Joodse studente die eigenlijk Mirjam Zettenbaum heet. Zij krijgt een kind van hem, dat overlijdt.

Op het einde van het boek gebruikt Osewoudt de schuilnaam Clara Boeken, dit omdat hij dan verkleed is als een verpleegster, een vrouw dus.

Op het einde van het boek overlijdt Henri Osewoudt doordat hij wordt doodgeschoten omdat hij uit zijn gevangenschap probeert te vluchten.

Dorbeck:
Dorbeck is een man die als twee druppels water op Osewoudt lijkt, alleen heeft Dorbeck zwart haar, een baard en is hij goedgekeurd voor de militaire dienst. Hij is de man die alles wist en Osewoudt zijn opdrachten gaf. Hij is onvindbaar aan het einde van de oorlog, het vinden van Dorbeck is echter heel belangrijk voor Osewoudt, omdat dit zijn leven zal redden. Osewoudt en Dorbeck worden constant voor elkaar aangezien, dit zorgt voor verassingen in het nadeel van Osewoudt.

Ria Osewoudt – Nauta:

Ria is de vrouw en tevens een volle nicht van Henri Osewoudt, ze is de dochter van Bart Nauta. Ze is 7 jaar ouder dan Osewoudt. Ze is lelijk en Osewoudt denkt dat ze met hem getrouwd is omdat ze niemand anders kon krijgen.

Bart Nauta:

Bart Nauta is de oom van Henri Osewoudt, hij neemt hem in huis als zijn vader dood is en zijn moeder in een inrichting zit. Hij is socialist en komt hier ook voor uit. Hij laat onder andere Elly Sprenkelbach Meijer een nacht bij hem logeren. Als Osewoudt vast zit, probeert hij van Bart Nauta een verklaring te krijgen dat hij Elly Sprenkelbach Meijer in huis heeft gehad, deze verklaring is echter zo vaag, dat de Nederlanders hem niet geloven.

Elly Sprenkelbach Meijer:

Op een zekere dag krijg Osewoudt een telefoontje van ene Elly Sprenkelback Meijer, hij moet haar ontmoeten bij het eindpunt van de gele tram in Voorburg. Ze identificeert zich met een van de foto’s die Osewoudt ontwikkeld heeft voor Dorbeck. Elly is overgekomen uit Engeland en heeft dringend onderdak nodig, Osewoudt brengt haar naar oom Bart, deze zet haar na een nacht uit huis omdat hij denkt dat dit het nieuwe liefje van Osewoudt is en dat kan hij niet maken tegenover zijn dochter. Als hij dan ook nog erachter komt dat ze geen geldig persoonsbewijs heeft, zet hij haar de deur uit. Vanaf dat moment verneemt Osewoudt niets meer van haar, later hoort hij dat ze is opgepakt door de Duitsers.

Marianne Sondaar/Mirjam Zettenbaum:

Marianne is een Joodse studente die ondergedoken is. Ze gebruikt de schuilnaam Marianne Sondaar om te verbergen dat ze Joods is. Zij is degene door wie Osewoudts haren zwart worden geverfd. Later worden ze verliefd op elkaar, Marianne krijgt zelfs een kind van hem, dat dood geboren wordt. Ook zij kan Osewoudt niet helpen met het bewijzen van zijn onschuld, aangezien zij in een Kibboets in Israël zit.

Hauptsturmführer Ebernuss:

Wanneer Osewoudt in handen van de Duitsers valt heeft, komt hij in aanraking met Ebernuss. Ebernuss heeft door dat de Duitsers de oorlog aan het verliezen zijn, daarom probeert hij vrienden te worden met Osewoudt, hij besluit zich aan te sluiten bij het verzet. Als ze bij de verzetsmensen aankomen is Dorbeck daar en hij vertrouwt Ebernuss niet.

Ze besluiten Ebernuss te vergiftigen, Osewoudt vergiftigt hem en daarna vertrekken ze uit het huis.


Bij welke literaire stroming(en) hoort dit boek?

Existentialisme. Je ziet dit erg terug in de onwetendheid van de hoofdpersoon. Osewoudt heeft geen idee wie Dorbeck eigenlijk is, en als hij in de cel zit snapt hij ook echt niet waarom. Verder heeft hij geen idee waarom hij bepaalde opdrachten uitvoert (zoals het liquideren van bepaalde mensen) maar doet hij het maar gewoon omdat Dorbeck het hem vraagt om te doen. Verder zie je het terug in het individualisme. Osewoudt staat er in principe alleen voor. Niemand die hem komt helpen als hij in de penarie zit. Hij krijgt wel hulp bij opdrachten, maar verder moet hij alles zelf doen en oplossen. Hij krijgt ook steeds nieuwe mensen om zich heen, maar blijft niet hangen bij de vorige. Verder is Osewoudt enkel een som van de dingen die hij heeft gedaan. Osewoudt heeft het gevoel dat hij iets moet doen in de oorlog om te bewijzen dat hij ook iets kan en ook iets betekend. Zijn ontbrekende baardgroei doet hem onvolledig voelen, en daar wil hij iets aan doen. Door te bewijzen dat hij wel iets betekend, vindt hij dat hij ook een echte man is. Dat staat in lijn met het existentialisme, want dat zegt dat je enkel een som van je daden bent.

Ten slotte.
Ik vind dat dit boek nog gelezen moet worden, omdat we de Tweede Wereldoorlog nooit moeten vergeten. Iedereen leert hierover in school, maar lang niet alles. Er is zoveel nog te ontdekken over de oorlog, zoveel intrigerende aspecten waar wij nog niks vanaf weten. Het is belangrijk om hierover te weten, want je kunt ervan leren. Het verleden mag niet vergeten worden. Er wordt vaak gezegd:

"Het verleden is de sleutel naar de toekomst."